Jeszcze nigdy po 1989 r. politycy nie walczyli o pamięć tak brutalnie, jak obecnie. Nie jest to przypadek – po 27 latach od początku transformacji w dojrzały wiek wchodzi pokolenie, które nie pamięta PRL. Cała ich wiedza o żołnierzach wyklętych, Lechu Wałęsie czy stanie wojennym jest więc wiedzą z drugiej ręki. To młode pokolenie daje kształtować swą świadomość historyczną jak plastelina. W rolę tych, którzy modelują, wcielają się politycy. A okazją do modelowania stają się uroczystości odsłaniające, jak pisał przed laty Jan Józef Lipski, „dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy”. Scena pierwsza. Pogrzeb „Inki” i „Zagończyka”. Ostatniej drodze bohaterów walki o wolną Polskę towarzyszy rozkrzyczana grupa narodowców i znacznie mniejsza zwolenników KOD. Ci pierwsi wypychają z nabożeństwa drugich. Oczywiście skandal. Ale nie łudźmy się: ani jedni, ani drudzy nie przyszli żegnać zmarłych, tylko wiecować. Scena druga: alternatywne obchody rocznicy podpisania porozumień sierpniowych. Przywódcy PO wraz z Lechem Wałęsą składają kwiaty pod bramą stoczni. Grupa ludzi fałszywie śpiewa hymn, w trakcie którego ludzie rozmawiają. Później pierwszy szef Solidarności musi się przepychać przez reporterów, żeby dojść do miejsca, gdzie ma złożyć kwiaty. Gdy ktoś go poprosi o okolicznościowe przemówienie, okazuje się, że nie ma mikrofonu. Obie sceny w symboliczny sposób pokazały grzechy główne naszego pielęgnowania pamięci. Pierwszy to wyraz narodowej megalomanii połączonej z awanturnictwem. Drugi – przejaw bylejakości i lekceważenia symboli. Żaden nie służy bynajmniej budowaniu wspólnoty, ale umacnianiu podziałów. W ostatnich dniach los niespodziewanie zafundował nam jednak trzecią smutną uroczystość. Pogrzeb Anny Kurskiej, uczestniczki powstania warszawskiego, działaczki Solidarności i senatorki III RP. Jej synowie są dziś symbolami „dwóch Polsk” – Jarosław kieruje „Gazetą Wyborczą”, a Jacek – Telewizją Publiczną. Nad mogiłą ich matki stanęli więc obok siebie Jarosław Kaczyński i Lech Wałęsa, Andrzej Gwiazda i Adam Michnik. „Podziały w krajach demokratycznych są normalnością, tylko powinny zostać ujęte w pewne ramy, a te ramy zostały bardzo przekroczone z obu stron” – powiedział po pogrzebie Jarosław Kaczyński. Oby ta świadomość przetrwała po obu stronach wojny polsko-polskiej. g Więcej możesz przeczytać w 36/2016 wydaniutygodnika wydania tygodnika Wprost dostępne są w specjalnej ofercie WPROST PREMIUM oraz we wszystkich e-kioskach i w aplikacjach mobilnych App Store i Google Play. Nie wstydź się, Polsko4 wrz 2016, 20:00 — Jednym ze sporów, który dzieli Polaków, jest to, czy powinniśmy się wstydzić za nasz kraj (i rodaków). Kiedy w ubiegłym roku wybuchła dyskusja dotycząca przyjęcia uchodźców, „Wstyd, Polsko, wstyd” brzmiało donośnie. Problem nie...3Autor:Jacek Pochłopień Dwa patriotyzmy4 wrz 2016, 20:00 — Jeszcze nigdy po 1989 r. politycy nie walczyli o pamięć tak brutalnie, jak obecnie. Nie jest to przypadek – po 27 latach od początku transformacji w dojrzały wiek wchodzi pokolenie, które nie pamięta PRL. Cała ich wiedza o żołnierzach...3Autor:Marcin Dzierżanowski Bezpłatne leki dla seniorów4 wrz 2016, 20:00 — Od 1 września ok. 3 mln Polaków w wieku ponad 75 lat może korzystać z więcej niż tysiąca bezpłatnych leków. Dzięki temu wydatki za leki seniorów mają spaść o ponad 40 proc. Na liście znajduje się 1129 produktów – to leki...10 Zdarzyło się jutro4 wrz 2016, 20:00 — Wenecja w Warszawie, plaża w Gdańsku, czyli polewamy pod Nie podam się do dymisji4 wrz 2016, 20:00 — Moja rezygnacja oznaczałaby zarząd komisaryczny oraz wcześniejsze wybory. To niczego dobrego dla Warszawy nie przyniesie – mówi Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent O marszałku, który słucha jazzu4 wrz 2016, 20:00 — Rozumieją się bez słów: gdy Jarosław Kaczyński podczas obrad Sejmu krzywi się lub niecierpliwi, Marek Kuchciński natychmiast przykręca śrubę posłom opozycji – wyłącza im mikrofon, nie dopuszcza do głosu, udziela Nie szalejcie z tym Biedroniem4 wrz 2016, 20:00 — Polskie społeczeństwo idzie w dobrą stronę. Gorzej z politykami – mówi24Autor:Marcin Dzierżanowski Dotacje na inwestycje w firmach4 wrz 2016, 20:00 — Przedsiębiorcy myślący o dofinansowaniu swoich inwestycji mają tej jesieni ręce pełne pracy. Jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne nabory Jesień pod znakiem Smoleńska4 wrz 2016, 20:00 — Po blisko roku od przejęcia władzy przez PiS wraca sprawa katastrofy smoleńskiej. Zapowiadają się gorące spory między partią rządzącą a Prawda czasu, prawda ekranu4 wrz 2016, 20:00 — Film o katastrofie smoleńskiej – jakikolwiek by był – najprawdopodobniej stanie się powszechnie obowiązującą wersją tych Śmiałkowski Pigułka gwałtu atakuje4 wrz 2016, 20:00 — Pojawia się już nie tylko w klubach, ale też na domówkach i firmowych imprezach integracyjnych. Ofiarami pigułki gwałtu padają również Liczy się każda minuta4 wrz 2016, 20:00 — Pigułka gwałtu może być śmiertelna – ostrzega Katarzyna Futoma, diagnosta laboratoryjny, współautorka artykułu „Pigułka gwałtu – ile mamy czasu na potwierdzenie jej użycia”.35Autor:Magda Kozińska Jak Kora i Kalita dali nadzieję tysiącom ludzi4 wrz 2016, 20:00 — Kiedy znana osoba opowie, jak walczy, żeby pokonać nowotwór, korzystają na tym tysiące chorych. Rusza z miejsca sprawa refundacji czy rejestracji wyczekiwanego leku - czy naprawdę jest do tego potrzebna choroba kogoś powszechnie rozpoznawalnego?36Autor:Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin Cena życia4 wrz 2016, 20:00 — Przez ostatnie 25 lat na służbie zginęło dwa razy więcej polskich policjantów niż żołnierzy. Śmierć wielu spośród nich wynika niestety z nieudolności Zmotoryzowany powrót do szkoły4 wrz 2016, 20:00 — Wrzesień jest miesiącem nie tylko zapowiadającym jesienną aurę, ale również rozpoczynającym rok szkolny w tysiącach przedszkoli, podstawówek, gimnazjów i Wielkie pudrowanie Polski4 wrz 2016, 20:00 — Były żubry, kościoły i wieżowce. W kolejnych reklamach Polski na świecie chcieliśmy udowodnić, że nie jesteśmy już tylko krajem wódki i kiełbasy. Nie wyszło. Rząd chce to zmienić. Za 100 mln Krawiec Jak nas piszą, tak nas widzą4 wrz 2016, 20:00 — Polska jest na świecie słabo rozpoznawalna, a nasze atuty mało znane. Niestety zagraniczne media chętnie nagłaśniają rzekome polskie wady, a polska dyplomacja od lat biernie się temu Gwozdowska Niemcy otwarte4 wrz 2016, 20:00 — Nasi zachodni sąsiedzi wymyślili sobie strategię promocji swojego wizerunku i konsekwentnie ją realizują. Streszczając: postawili przede wszystkim na kontakty Kądzielska Pan Tao4 wrz 2016, 20:00 — Przyjechał, zobaczył i zarobił. Wietnamczyk Tao Ngoc Tu wybudował nad Wisłą biznes wart kilkaset milionów złotych. Wszystko dzięki chińskim zupkom, które tak naprawdę pochodzą z Krawiec Puls Europy4 wrz 2016, 20:00 — Wrzesień, Krynica-Zdrój. To tu od ponad ćwierć wieku spotykają się przedstawiciele rządów państw, ekonomiści, działacze organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy, dziennikarze i naukowcy. Tym razem pod hasłem: Europa w obliczu wyzwań – zjednoczeni...56Autor:Magdalena Gryn Nie idźmy tą drogą4 wrz 2016, 20:00 — Cieszymy się, że polska gospodarka jest w szóstce najszybciej rosnących w UE. Ponieważ jednak Polak malkontentem jest, szuka dziury w całym. A „dziura w całym” niestety jest. Polska gospodarka rozwija się bowiem w 2016 r. wolniej, niż...60 Hossa Bessa4 wrz 2016, 20:00 — Wyścig zbrojeń w Kielcach W tym tygodniu rozpoczyna się XXIV Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego w Kielcach. To największe tego typu targi w tej części Europy. Na tegorocznej wystawie będzie można zobaczyć sprzęt pochodzący z 609...61 Turcy ogrywają UE4 wrz 2016, 20:00 — Wystarczyła groźba puszczenia nowej fali migracyjnej do Europy, żeby Unia złagodziła swoje zastrzeżenia co do jakości tureckiej demokracji. Zniesienie wiz dla Turków jest coraz bardziej Mielnik Pojedynek na wizji4 wrz 2016, 20:00 — Już wkrótce w Stanach odbędzie się pierwsza z trzech prezydenckich debat telewizyjnych, która może zadecydować o losach Gwozdowska Ideowe zgrzyty Republiki4 wrz 2016, 20:00 — Spór o burkini przerodził się we Francji z obyczajowego w polityczny. Pod pozorem plażowego stroju kryje się dyskusja o laicką tożsamość Francji podszyta pytaniem o to, jak integrować Nadolski Prawdziwe auto moto4 wrz 2016, 20:00 — Autonomiczne samochody przemeblują światową gospodarkę. Wkrótce może zniknąć zawód taksówkarza i auta będziemy wynajmować, a nie Sadowski AR – wszystko i jeszcze więcej4 wrz 2016, 20:00 — Trudno ich nie zauważyć – młodych, a także wcale już nie takich młodych, ludzi przemierzających ulice miast ze wzrokiem utkwionym w ekranach smartfonów i sprawiających wrażenie, że widzą coś więcej niż Bunt komórek4 wrz 2016, 20:00 — Prawidłowo działający układ odpornościowy chroni przed zarazkami. Kiedy jednak zaczyna działać na naszą szkodę i atakuje własny organizm, pojawiają się choroby z autoagresji. Groźne i niekiedy Fedorczyk Nasz nowy sąsiad4 wrz 2016, 20:00 — Astronomowie odkryli najbliższą Układowi Słonecznemu skalistą planetę, na której może się znajdować Gwozdowska Książka, której nikt nie przeczytał4 wrz 2016, 20:00 — Ma ponad pół tysiąca lat i nadal nie wiadomo, o co chodziło jego autorowi. Czy wypuszczenie na rynek setek kopii słynnego manuskryptu Wojnicza przyczyni się do rozwiązania zagadki, nad którą uczeni głowią się od pokoleń?82Autor:Jakub Mielnik Zielińska, Żak i Bończyk o mężczyznach!4 wrz 2016, 20:00 — „Zdobyć, utrzymać, porzucić 2. Rozstania i powroty” to przezabawna i zarazem bardzo życiowa komedia muzyczna Teatru Capitol. Trzy różne typy kobiet. Trzy odmienne spojrzenia na miłość i jej koniec. Oraz on – przedstawiciel rodzaju męskiego w...85 Komiksowa nostalgia4 wrz 2016, 20:00 — Komiksy sprzed lat, na których wychowali się dzisiejsi 30- i 40-latkowie, wciąż świetnie się sprzedają, mimo że kultura oferuje wiele nowych form atrakcyjnej rozrywki. Dowodzi tego kolejna Śmiałkowski Fortepiany na lotniskach4 wrz 2016, 20:00 — Jan Lisiecki pierwszy koncert zagrał w wieku dziewięciu lat. Dziś ma 21 i występy planuje z dwuletnim wyprzedzeniem. – Jestem całkiem zwyczajny – Kądzielska Jazzowy koniec wakacji4 wrz 2016, 20:00 — Zaledwie jeden weekend, 27 i 28 sierpnia, trwał w Sopocie Festiwal Jazz Wolności powered by Lotos. Zorganizowano go dla uczczenia 60. rocznicy I Ogólnopolskiego Festiwalu Muzyki Jazzowej w Sopocie, którego pomysłodawcą był Leopold Motor Matki Teresy4 wrz 2016, 20:00 — O tym, że w świecie najbardziej znaną postacią Kościoła jest Matka Teresa, miałam okazję przekonać się we wczesnych latach 90., gdy spotkałam w Niemczech grupę młodych, wykształconych osób z całego świata, różnych kultur i...98Autor:Ewa

– Jak każdy kij ten również ma dwa końce. – Nie ma. – Ależ ma, pani trzyma za ten drugi i bardzo trzęsię, niech pani puści to pani zobaczy. – Mój on jest. – No, niechże pani się uspokoi, przecież ma. – Hańba. Tak mniej więcej w skrócie i dużym uproszczeniu wyglądała spora część dyskusji na debacie „Dwie Ojczyzny, Dwa Patriotyzmy – czyli o tym, czy jest możliwy patriotyzm bez ksenofobii”. Punktem wyjścia do rozważań na temat tego, jak wygląda, a jak wyglądać powinien patriotyzm była praca Jana Józefa Lipskiego „Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy” (którą można było otrzymać za darmo zaraz przy wejściu na dyskusję) – morderczo aktualna. Co ciekawsze, spotkanie zorganizowało środowisko „Otwarta Rzeczpospolita” (przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii), w kraju kiedy o polaryzacji społeczeństwa (albo nawet zalewie obcych ciał, które niebawem nami zawładną) słyszymy, przynajmniej w głównym nurcie, częściej ze strony prawicowych wojowników. Na spotkaniu też się pojawili i jest mi przykro, że jako ludzie zakolegowani z chrześcijaństwem (przynajmniej na papierze bardziej niż ja) takiego chrześcijanina, jakim był pan Józef Lipski nie zrozumieli, o ile zrozumieli cokolwiek oprócz tego, jak bardzo są uciskani. Klasyk. Generalnie było trzech głównych opozycyjnych bohaterów. Pani numer jeden, która nie wierzy w to, że Brevik jest nacjonalistą, nie wierzy również w to, żeby Polacy mogli być źli dla kogokolwiek. Właściwie sam wolałbym wierzyć w to, że Brevik był na przykład pacyfistą, albo, że wspierał, tak jak „Otwarta Rzeczpospolita” blokadę 11 listopada, ale jest chyba inaczej. Oczywiście Brevik też jest masonem, a Jan Józef Lipski był członkiem wolnomularskiej Loży „Kopernik”, jednak manifest Brevik'a ma więcej punktów stycznych z chłopcami z ONR-u, niż nawoływaniem do poszanowania innych kultur przez Lipskiego. Bohaterem numer dwa był reżyser bazujący na tym, że kręci filmy tylko o zdrajcach, a Ojczyzną interesuje się właściwie bardziej w kontekście tego, kto mógłby się okazać spiskowcem, niż w kontekście rozwiązywania realnych problemów. Ponieważ nie chciałbym żadnym słowem reklamować jego żenującego wystąpienia, napiszę tylko – plucie na Życińskiego w wykonaniu tego pana już znamy, ale robienie z Zygmunta Baumana hitlerowca to ciekawe novum. Ciekawe, co na to Bauman. Bohaterką numer trzy była pani, która biła brawo dwojgu poprzednim i w najbardziej rozbrajających momentach krzyczała : „Hańba”. Trzeba mieć naprawdę dużo samozaparcia, żeby tak bardzo psuć zdrowie sobie (co akurat mnie nie boli, mógłbym nawet powiedzieć, że nawet mnie cieszy) i innym (co akurat bolało mnie, aż za bardzo). Cóż, prawa otwartych debat. No i szkoda, że właściwie to głównie uciskaną trójkę pewnie większość zapamięta najlepiej (szczególne brawa należą się reżyserowi filmów o zdrajcach narodu, który skutecznie wypłoszył swoją wypowiedzią o Baumanie co najmniej 10 osób), bo bardziej krzyczeli. Szkoda o tyle, że jak często w przypadku tego typu debat, świadectwa i próby odpowiedzi na najważniejsze pytania ginęły w bezsensownej jatce. Główne pytania nie dotyczyły tego, czy jesteśmy ksenofobiczni i mamy megalomanię, bo po dowody na to wystarczy pójść do kiosku. Prawdziwie palącym problemem jest to, dlaczego tak się dzieje i jak długo w imię tej megalomanii będziemy usprawiedliwiać krzywdę innych i udawać, że jesteśmy bez winy? Jak długo też będziemy akceptować nieznajomość przez rzekomych patriotów naprawdę lwiej części prawdziwego dziedzictwa ich własnej kultury? Dlaczego też prawdziwi patrioci nie potrafią w żaden sposób wytłumaczyć, co daje im prawo do bycia ponad? W filmie wprowadzającym do debaty od ludzi złapanych na mieście słyszeliśmy głównie, że „bóg, honor”, że „mogliby oddać życie za ojczyznę” i „patriotą jestem od urodzenia, albowiem tak mnie wychowali”. I wszystko prawidłowo tylko, co taki patriotyzm zmienia? Powiedziałbym, że to raczej dołujący pomysł na udowodnienie sobie patriotyzmu. Jest też to pomysł dosyć głupi, przynajmniej dopóki nie zagraża nam trzecia wojna światowa. Jeśli jesteśmy tak patriotyczni, że chcemy umierać zanim odpowiemy sobie na to, kim właściwie jesteśmy będąc Polakami to chyba kiepscy z nas patrioci. „Rzecz nie w stwierdzeniach opisowych, a w wartościach i ocenach: czy uważamy się za lepszych – czy tylko za innych, czy sądzimy, że w tej inności jest jakaś szczególna wartość (i jaka?), czy uważamy, że przysługują nam z jakiegoś tytułu szczególne prawa i przywileje, a może obowiązki. Zależnie od odpowiedzi na te pytania wyznajemy różne patriotyzmy. W skrajnych przypadkach należymy właściwie do rożnych ojczyzn.” – pisał Jan Józef Lipski. Sęk w tym na jaki patriotyzm i jak długo możemy się godzić. Wzruszyła mnie opowieść jednej z uczestniczek dyskusji, o tym jak mocno musiała zredefiniować swoje pojęcie „polskości”, kiedy będąc wychowywaną przez post-NDKów odkryła, że jej matka jest żydówką. Podzielałem, też zaangażowanie Sylwii Chutnik w blokadę 11 listopada i poparcie dla postawy nieposłuszeństwa obywatelskiego w odpowiedzi na agresję. Pewnie niektórych kuły w uszy słowa Henryka Wujca o tym, że część wsi traktowała „partyzantów”, jako „zwykłych bandytów” zanim nie zaczęli funkcjonować pod banderą AK, ale jest to część prawdy o przeszłości. Prawda o współczesnym pojmowaniu patriotyzmu tak długo będzie częściej prawdą „brunatnych ksiąg”, jak długo będziemy unikać pytań, a każde wynaturzenie przyjmować jako barwę ochronną. Nie chcę odbierać ludziom dumy (chociaż wydaje mi się to dziwne, być dumnym z faktu urodzenia w danym miejscu i czasie obdarzonym danym kolorem skóry i danym obciążeniem kulturowym), ale do momentu, kiedy nie odmawiają innym prawa do życia i działania wobec ich aspiracji. – Dziękuję za dyskusję, jak już mówiliśmy na wstępie każdy kij ma dwa końce, jeden koniec to narodowa megalomania, a drugi to… – – Hańba!- – Kij ma dwa – Twój koniec nie jest końcem. – Koniec. Mateusz Romanowski

Jan Józef Lipski urodził się 25 maja 1926 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Wybuch wojny przerwał edukację młodego Lipskiego. Jan Józef był za młody by walczyć we wrześniu 1939 r., ale już trzy lata później wstąpił do Szarych Szeregów. Brał udział w akcjach czasie niemieckiej okupacji jego rodzina ukrywała Żydów. „Nie prześladowaniem i tropieniem ukrywających się Żydów zawinili głównie Polacy, mimo że byli wśród nas uprawiający taki proceder - lecz obojętnością” - pisał czterdzieści lat później („Dwie ojczyzny - dwa patriotyzmy”). Lipski w Powstaniu Warszawskim Starszy strzelec Jan Józef Lipski ps. "Grabie" walczył w powstaniu warszawskim na swoim rodzinnym Mokotowie. Został poważnie ranny w rękę. Schwytany przez Niemców, zbiegł z transportu. Za bohaterskie czyny otrzymał Krzyż Walecznych i Krzyż AK. Lipski od najmłodszych lat angażował się w różnego rodzaju formy oporu, początkowo przeciw okupantowi hitlerowskiemu, a potem władzy komunistycznej. Najważniejszą wartością był dla niego człowiek i miłość do niego. Na tym zasadzał się także jego patriotyzm. "Patriotyzm jest z miłości - i do miłości ma prowadzić; wszelka inna jego forma jest deformacją etyczną" - pisał ("Dwie ojczyzny - dwa patriotyzmy"). Lipski i Klub Krzywego Koła Po wojnie, jako student polonistyki, współtworzył nielegalne koło samokształceniowe. To był jego pierwszy krok w kierunku działalności opozycyjnej. Później niezależną myśl kształtował w Klubie Krzywego Koła (w latach 1957-1959 był jego prezesem). Korespondował z szefem paryskiej "Kultury" Jerzym Giedroyciem - z tego powodu bezpieka objęła go stałą inwigilacją. Za odczyt w Klubie nt. Bolesława Piaseckiego i ONR Falanga został usunięty z pracy w Państwowym Instytucie Wydawniczym. Potem znalazł ją w piśmie "Gromada-Rolnik Polski". W 1965 r. uzyskał stopień doktora za pierwszą część rozprawy o twórczości Jana Kasprowicza, druga część była podstawą przyznania mu habilitacji, która jednak została wstrzymana przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną przy Prezesie Rady Ministrów PRL. Otrzymał ją dopiero w 1981 r. Angażował się w pomoc prześladowanym. W 1964 r. za organizowanie protestu przeciw zaostrzaniu cenzury i podpis pod tzw. Listem 34 do premiera Józefa Cyrankiewicza trafił na krótko do aresztu. Potem podobnych akcji było więcej: pismo w obronie studentów usuniętych z Uniwersytetu Warszawskiego (1968 r.), ułaskawienie członków opozycyjnej organizacji Ruch (1974 r.), List 59 - przeciw wpisaniu do konstytucji PRL przyjaźni z ZSRR i kierowniczej roli PZPR. Lipski, współzałożyciel KOR W drugiej połowie lat 60. organizował pomoc dla prześladowanych przez władze PRL. Podobnym celom, jednak na o wiele większą skalę i nieograniczającą się tylko do wsparcia materialnego, służył KOR. Jan Józef Lipski był w 1976 r. jednym ze współzałożycieli tej najważniejszej wówczas organizacji opozycyjnej. Po powstaniu Komitetu Samoobrony Społecznej KOR Lipski, który był jednym z jego czołowych działaczy, został aresztowany (1977 r.). Po wyjściu na wolność zajął się organizowaniem Towarzystwa Kursów Naukowych. Doktor Lipski zajmował się pomocą dla pracowników naukowych. Zaangażował się w powstającą Solidarność latem 1980 r. Rok później wchodził już w skład zarządu Regionu NSZZ "S" Mazowsze. Udział w zjeździe Solidarności w 1981 r. skończył się dla Lipskiego zawałem. Zasłabł na mównicy, gdy za lewicowość atakowano jego KOR. Po wprowadzeniu stanu wojennego Lipski pojechał do Ursusa, by strajkować z załogą Zakładów Mechanicznych. 14 grudnia 1981 r. został aresztowany. Z powodu choroby serca trafił do Kliniki Kardiologicznej w Aninie, gdzie przebywał pod nadzorem SB. W czerwcu 1982 r. wyjechał na leczenie do Anglii. Jednak już we wrześniu wrócił do Polski i zaraz został aresztowany. "Chcę mieć zaszczyt znalezienia się na ławie oskarżonych z przyjaciółmi, których towarzyszem walki o lepszą Polskę byłem przez te kilka lat" - napisał Jan Józef Lipski w posłowiu do książki o KOR, którą wydał przed wyjazdem z Londynu. Lipski i podziemna Solidarność Po zwolnieniu ze szpitala więziennego angażował się w prace podziemnej Solidarności. Od początku lat 60. był członkiem wolnomularskiej loży Kopernik i dwukrotnie pełnił funkcję jej przewodniczącego. W 1987 r. współtworzył Polską Partię Socjalistyczną. W 1988 r. został członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym Solidarności Lechu Wałęsie. W wyborach w 1989 r. uzyskał mandat senatora. Jan Józef Lipski zmarł 10 września 1991 r. w Krakowie. Odznaczony został pośmiertnie przez prezydenta Lecha Wałęsę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2006 r. Orderem Orła Białego przyznanym przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.(PAP) wka/ ls/

„Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja” (ISSN 0867-0633) to dwumiesięcznik literaturoznawczy wydawany od 1990 przez Instytut Badań Literackich PAN we współpracy ze Stowarzyszeniem Pro Cultura Litteraria. Niewspólna. Kilka uwag o ojczyźnie Artykuł omawia esej Lipskiego Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy, traktując go jako matrycę patriotyzmu. Zasadnicze pytanie tekstu brzmi: czy w ojczyźnie zaprojektowanej przez Lipskiego zmieszczą się tożsamości nieprawomocne (kobieta, gej, chłop), które określić można jako „podporządkowani swoi” (albo „wewnętrzni obcy”)? W zakończeniu autor stawia pytanie, czy „ojczyzna” jest nam dziś jeszcze potrzebna. Słowa kluczowe: ojczyzna, patriotyzm, megalomania, ksenofobia, patriotyzm krytyczny, tożsamości nieprawomocne, podporządkowany swój, wewnętrzny obcy „Nikt nie widział w tym niczego szczególnego”. O kilku przeoczeniach i uniwersalizacjach w Dwóch ojczyznach Jana Józefa Lipskiego i co z nich wynika Esej Lipskiego zostaje odczytany jako manifest opozycyjnej lewicy laickiej, atakowanej w 1981 roku z jednej strony przez „prawdziwych Polaków” w „Solidarności”, z drugiej – przez reżimową organizację „Grunwald”. Projekt osadzonego w tradycji chrześcijańskiej patriotyzmu krytycznego służy odparciu tych ataków, lecz skonstruowana w nim tożsamość polityczna opiera się na pewnych przemilczeniach i uniwersalizacjach. Lipski idealizuje Kościół katolicki i pomija jego rolę w budowaniu nastrojów nacjonalistycznych. Drugie pominięcie dotyczy kobiet – nieobecnych w tekście jako jednostki i jako zbiorowość, dla której sojusz opozycji z Kościołem był groźny. Podmiot polityczny jest tu całkowicie zuniwersalizowany, a domyślnie męski. Esej Lipskiego jest tekstem o wielkiej sile, nie przypadkiem stanowił lekturę formacyjną dla pokolenia transformacji. Jednak zaproponowany w nim sposób myślenia przyczynił się do powstania hegemonii Kościoła katolickiego w demokratycznej Polsce oraz do wykluczenia z publicznej debaty kwestii kobiecej. Słowa kluczowe: Lipski, „lewica laicka”, nacjonalizm, Kościół katolicki, kobiety Świat wartości „prezydenta polskiej opozycji” Próba zrekonstruowania aksjologii Jana Józefa Lipskiego (1926-1991), literaturoznawcy i wieloletniego opozycjonisty, łączącego ludzi z różnych środowisk, nazwanego przez Janusza Szpotańskiego „prezydentem Gęgaczy”. Słowa kluczowe: aksjologia, Jan Józef Lipski, totalitaryzm, opozycja, opór społeczny Dwie narracje o Polsce 1981 roku: „Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej” – „Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy” W artykule jest przeprowadzona analiza porównawcza dwóch tytułowych tekstów: „Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej” oraz Dwóch ojczyzn, dwóch patriotyzmów. Obydwie wypowiedzi podmiotów niezależnych od władzy partyjno-państwowej (I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” oraz „prezydenta opozycji” Jana Józefa Lipskiego) współtworzyły relację „niezgodnej zgodności”: były zarazem jawnie antysocjalistyczne, ale werbalizowały dwa odmienne spojrzenia na Polskę 1981 roku, nie tyle przeciwstawne, ile postrzegające ją w różnych wymiarach. Słowa kluczowe: NSZZ „Solidarność”, Jan Józef Lipski, narracja o Polsce, pentada Kennetha Burke’a Targowica, czyli obrona Rzeczypospolitej W artykule zostaje podjęta analiza wybranych aspektów konfederacji targowickiej lat 1792-1793. Jest to przede wszystkim próba wyjaśnienia fenomenu, jakim pozostaje trwałość mitu zdrady narodowej, obecnego zarówno w literaturze, jak i publicystyce do dzisiaj. Autor stara się przede wszystkim zwrócić uwagę na elementy, które utrwaliły ten mit, a następnie na jego liczne zastosowania. Do tych elementów należą: sprawnie prowadzona propaganda celów, ścisłe powiązanie tych celów z polityką Rosji i współdziałanie z jej administracją, wykorzystanie możliwości działania tkwiących w konfederacji generalnej jako formie organizacji szlachty. W literaturze i publicystyce do tych właśnie elementów nawiązują poszczególni autorzy, co umożliwia im tworzenie skojarzeń łatwych do zaakceptowania. Słowa kluczowe: Targowica, Sejm Wielki 1788-1792, sejm grodzieński 1793, łagodna rewolucja, targowiczanie, literatura polityczna, Konstytucja 3 maja Między antytezą i enumeracją, czyli dwie wersje prefigurowania polskiej rzeczywistości Artykuł stanowi propozycję przyjrzenia się głównym figurom i tropom retorycznym, które rządzą współczesnym dyskursem o Polsce. Autor posługuje się pojęciem prefiguracji, wprowadzonym przez Haydena White’a, ale interesuje go nie historia, lecz współczesność, a dokładnie rzeczywistość rozumiana społecznie. Spośród wielu figur zostają wybrane dwie, które wydają się nadrzędne i emblematyczne dla dwóch odrębnych sposobów postrzegania społeczeństwa czy po prostu „innego”: antyteza i enumeracja. Słowa kluczowe: retoryka, antyteza, enumeracja, historia, polityka Przenajświętsza. Szkic o sakralizacji wspólnoty narodowej w literaturze polskiej XXI wieku Artykuł traktuje o zauważalnej w polskiej literaturze XXI wieku tendencji przejawiającej się przyrostem tekstów, które podejmują temat narodowej wspólnoty, jej tradycji i dziejów. Zbiór tych prac – za jednym z ich autorów, Przemysławem Dakowiczem – w prezentowanym szkicu określany jest mianem „współczesnej literatury narodowej”. Oprócz Dakowicza w tekście przywołane zostają utwory Jarosława Marka Rymkiewicza i Wojciecha Wencla. Utwory literackie tych pisarzy stanowią inspirowaną tradycją romantyczną próbę wykreowania narodowego sacrum. Wykorzystane w szkicu ustalenia narratologów, antropologów, historyków służą dowiedzeniu przedstawionej tezy, ukazaniu strategii tej sakralizacji oraz sformułowaniu odpowiedzi na pytanie o jej przyczyny. Słowa kluczowe: naród, sacrum, literatura, sakralizacja, polskość Lęk i hamartia Recenzja: Leszek Koczanowicz Lęk i olśnienie. Eseje o kulturze niepokoju, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2020. Słowa kluczowe: lęk, kultura, nowoczesność, tożsamość Wszyscy jesteśmy ironistami (?) Recenzja książki: Wojciech Hamerski, Ironie romantyczne, wyd. IBL PAN, Warszawa 2018. Słowa kluczowe: ironia romantyczna, romantyzm, ironia, dialektyka podmiotu Utopie dotknięcia obrazem i słowem Recenzja: Agata Stankowska Ikona i trauma. Pytania o „obraz prawdziwy” w liryce i sztuce polskiej drugiej połowy XX wieku, Universitas, Kraków 2019 („Modernizm w Polsce”, t. 63). Słowa kluczowe: veraikon, ikona, Zagłada, liryka i sztuka polska XX wieku Faszyzm jako symptom, funkcja i schemat ideologiczny W prezentowanym tekście autor zastanawia się nad pojęciem faszyzmu, które – jego zdaniem – stało się dzisiaj niejasne. Z pewnością sam faszyzm nabrał nowej aktualności, ale czy wiemy jeszcze, czym jest lub czym mógłby być faszyzm? Wróbel rozróżnia trzy sposoby rozumienia faszyzmu – jako symptomu, funkcji i ogólnego schematu ideologicznego. Po wprowadzeniu tego rozróżnienia, zastanawia się nad relacją między tymi trzema sposobami konceptualizowania faszyzmu. W szczególności autor zmierza do ustalenia, w jakich relacjach pozostają względem siebie – faszyzm rozumiany jako „symptom konfliktów libidinalnych” i „faszyzm jako ideologia”, która staje się schematem porządkującym rozumienie świata. Te rozważania są poprzedzone refleksją na temat tego, czym jest symptom i schemat ideologiczny. Po tych ustaleniach, autor odpowiada na pytanie, czego symptomem jest faszyzm? Na koniec zadaje pytanie o „faszyzm w demokracji”, tj. pyta, czym jest faszyzm, jeśli nie jest tylko ideologią polityczną lub symptomem, ale jest – wedle formuły T. Adorno – gotowością na „akceptację faszyzmu”? Słowa kluczowe: banalność, faszyzm, funkcja, schemat ideologiczny, symptom Od opowiadania do telegrafu: literatura (nie tylko) o zarazie i problem mediów Celem artykułu jest zaproponowanie pewnej filozoficznej teorii mediów na tle wybranych utworów z literatury powszechnej podejmującej temat zarazy. Autor wychodzi od pytania, dlaczego bohaterowie Dekameronu opowiadają sobie banalne historyjki? Traktuje opowiadanie jako medium. Odróżnia metafizykę od ontologii opowiadania, opartej na (nowoczesnych) podmiotach posługujących się mądrością praktyczną. Na koniec analizuje literackie reprezentacje telegrafu (Camus, Dumas). Co wnoszą one do zrozumienia mediów? Słowa klucze: literatura o zarazie, medium, opowiadanie, telegraf, metafizyka opowiadania, ontologia opowiadania, filozofia mediów Pomiędzy zachodnią tradycją epistemologiczną a niesprawiedliwością społeczną. Wokół koncepcji epistemologii Południa Boaventury de Sousa Santosa Celem artykułu jest pokazanie narracji alternatywnej wobec zachodniej (epistemologia Południa) o znaczeniu poznawczym i społecznym, wskazanie politycznego kontekstu i znaczenia wiedzy, ukazanie negatywnych doświadczeń (uleganie przemocy, uciskowi, wykluczeniu, dominacji) jako przesłanki alternatywnego obrazu świat i uzasadnienia praktyki politycznej. Analizie poddano związek zachodniej tradycji epistemologicznej z niesprawiedliwością społeczną oraz jego skutki – głębokie podziały mające swoje źródło w praktykach kolonialnych, jednak funkcjonujące do dziś. Epistemologia Południa stanowiąca ramy dla podjętych rozważań rzuca nowe światło na społeczne problemy, w obliczu których dziś stajemy, doszukując się ich źródła w zachodniej tradycji epistemologicznej. Słowa kluczowe: kolonializm, epistemologia Południa, Boaventura de Sousa Santos, przemoc epistemiczna, globalizacja Czy ruscy chłopi mogą być sexy? O urządzeniu seksualności w Galicji Artykuł jest krytyczną refleksją nad polskimi subaltern studies podejmującymi temat stosunków polsko-ukraińskich. Autorka wykazuje, że pomijają one istnienie ruskiej/ukraińskiej elity kompradorskiej, która rywalizowała ze szlachtą polską o wiedzę/władzę nad chłopstwem ruskim. Następnie analizuje reprezentacje chłopów w utworach przedstawicieli tych elit w Galicji lat XIX wieku. Opierając się na teorii seksualności Michela Foucaulta, po raz pierwszy bada emancypowanie chłopstwa oraz włączanie ich przez elity ruskie/ukraińskie w intymną i polityczną przestrzeń społeczeństwa. Artykuł pokazuje decydującą rolę elit w konstruowaniu nowoczesnej tożsamości Ukraińców, ideologiczną grę chłopską seksualnością, dekonstruuje podstawy aktualnego do dziś stereotypu chłopskiej kultury ukraińskiej. Słowa kluczowe: elity ruskie/ukraińskie, chłopi, szlachta polska, seksualność, emancypacja, Galicja „Dolina Issy” i „Smutek tropików”: powinowactwo, choć nie z wyboru Dolina Issy i Smutek tropików ukazały się w tym samym roku i były książkami, które – zdawałoby się – nic ze sobą nie łączyło: pierwsza była powieścią, druga relacją z podróży. Nic, oprócz może jednego: były książkami rówieśników naznaczonych doświadczeniem ekspatriacji. O podobieństwie obu tych książek przesądza zamysł, z jakim ich autorzy przystępują do pisania i przesłanie, jakie ich książki niosą. W jednym i w drugim przypadku ważna jest pętla czasu, w jakiej się znaleźli jako autorzy swoich książek, czynna w tym wszystkim nachtraeglichkeit: opowiadana historia jest poszukiwaniem, które jest zarazem rekuperacją i reaktywacją. Słowa kluczowe: nachtraeglichkeit, circuitious journey, wyobraźnia antropologiczna, atmosfera Matka mówi synowi: ich jest wielu, nas jest mało… Obyczaje gojów według Philipa Rotha Problemy z tożsamością Żydów, które opisywał Roth, obejmują także ich związki z nieżydowskim otoczeniem. Wzajemne stosunki: sąsiedzkie, zawodowe, polityczne, seksualne, stanowią istotny motyw prozy tego amerykańsko-żydowskiego pisarza. Ich złożonemu charakterowi jest poświęcony niniejszy artykuł, będący próbą zrozumienia Rothowskiego obrazu „świata istniejącego obok, wbrew i przez Żydów”. Niebędący Żydami Amerykanie wyglądają tu dwuznacznie. Z jednej strony tworzą swój własny, obcy Żydom obyczaj, z drugiej zaś składają się razem z nimi na jeden, świecki i wieloetniczny kraj. Tytułowe słowo – u Rotha pada zamiennie goy i Gentile – zawiera rozmaite odcienie emocjonalne. Przeważnie jest inwektywą, niekiedy brzmi neutralnie, jak termin techniczny, a niekiedy można dopatrzyć się nieśmiałych prób nadania mu pozytywnych znaczeń. Słowa kluczowe: Philip Roth, Żydzi, Żydzi w Ameryce, goje, antysemityzm Rzeczywistość zapamiętana. Historia i pamięć Zagłady w prozie Piotra Pazińskiego W artykule autor wpisuje twórczość Piotra Pazińskiego w szerszy kontekst literatury postmemorialnej oraz interdyscyplinarnej dyskusji nad możliwymi formami reprezentacji Holokaustu w sztuce. Odwołując się do prac Haydena White, zwraca uwagę na wyraźne w utworach Pazińskiego napięcie między historią a pamięcią indywidualną/zbiorową. W części analitycznej pokazuje, jak owo napięcie uwidocznia się w sposobie kreowania świata przedstawionego, jego bohaterów oraz w samej strukturze tekstu. Słowa kluczowe: Paziński, Holokaust, pamięć, historia, trauma Obrazy, widma i powidoki umarłych w twórczości Tadeusza Różewicza Artykuł jest próbą analizy statusu umarłych w twórczości Tadeusza Różewicza w perspektywie widmontologii Jacquesa Derridy. W pierwszej części autor stawia tezę, że w twórczości Różewicza dochodzi do przejścia od obrazów umarłych (silnie obecnych w tużpowojennych tomach poety, związanych z reprezentacją traumatycznego, wojennego doświadczenia) do ich widmowego powracania jako powidoków (pojęcie Władysława Strzemińskiego). Kowalik wskazuje na powiązanie obecności umarłych z kwestiami etyczności, widzenia oraz poetyckiego obrazowania. Drugą część artykułu stanowi interpretacja poematu nożyk profesora w kontekście Widm Marksa Derridy, uwidaczniająca etyczne aspekty późnej twórczości Różewicza, bliskie Derridiańskiej idei absolutnej sprawiedliwości. Słowa kluczowe: Tadeusz Różewicz, widma, widmontologia, Jacques Derrida, powidok, umarli Od futurysty do mocarstwowca. Przypadek Stanisława Grędzińskiego Artykuł przedstawia jeden z wariantów relacji między sztuką radykalnego modernizmu a międzywojenną polityką. Analiza twórczości literackiej i publicystycznej Stanisława Grędzińskiego koncentruje się na opisaniu transferu kategorii z dyskursu futurystycznego do dyskursu mocarstwowego. Demonstruje, w jaki sposób futurystyczna retoryka została wplątana w imperialny projekt, którego rdzeń stanowiły: zrelatywizowana polityka historyczna, instrumentalne traktowanie katolicyzmu, militaryzacja sportu i pedagogiki, praktyki biopolityczne oraz hasło ekspansji kulturowej. Słowa kluczowe: Stanisław Grędziński, futuryzm, awangarda, Legia Mocarstwowa, „Mocarstwowiec” Na obrzeżach ludzkiego świata. Zwierzęta w poezji Grzegorza Wróblewskiego Artykuł jest próbą zaprezentowania kreacji zwierzęcych w poezji Grzegorza Wróblewskiego. Wydaje się, że w jego utworach można odczytywać zwierzęta w odniesieniu do posthumanizmu, jako istoty mające własne systemy kodowania. Poeta przez umieszczenie bohatera wierszy (a więc i punktu obserwacyjnego) na obrzeżach ludzkiego świata tworzy utwory o podwójnej perspektywie, dzięki czemu w optyce wiersza znajduje się zarówno fizyczność postaci zwierzęcych, jak i możliwość objęcia tej ich – osadzonej w czasie, przestrzeni oraz języku – fizyczności refleksją. Słowa kluczowe: Grzegorz Wróblewski, poezja, kreacje zwierzęce, posthumanizm Geowładza. Zarys problematyki na podstawie dzienników Marii Dąbrowskiej, Leopolda Tyrmanda i Stefana Kisielewskiego W artykule zestawione zostały dzienniki trzech pisarzy: Marii Dąbrowskiej, Leopolda Tyrmanda i Stefana Kisielewskiego. Autor przybliżył myślenie diarystów o powojennej przestrzeni Warszawy, zauważając, że organizuje je triada mieszkańcy – władza – przestrzeń. Podczas objaśniania sensów spacjalnych, jakie nabierają te kategorie, badacz zwrócił szczególną uwagę na pojawiającą się koncepcję władzy. Określił ją terminem ,,geowładza”, oznaczającym formę rządów, w której panowanie nad ludźmi ma umożliwić umiejętne zagospodarowywanie terytorium. Zapleczem teoretyczno-metodologicznym dla takiego ujęcia były narzędzia wypracowane w ramach zwrotu przestrzennego oraz pisma Michela Foucaulta, które nie były dotychczas łączone z badaniami spacjalnymi w literaturze. Słowa kluczowe: geowładza, Warszawa, dzienniki, Dąbrowska, Tyrmand, Kisielewski Symbolarium (Wprowadzenie do projektu) Artykuł stanowi wstęp do projektu badawczego, którego celem jest skompletowanie uniwersalnych symboli występujących we wszystkich kulturach. Projekt ten jest kontynuacją pomysłu Pawła Florenskiego sprzed stu lat, przy uwzględnieniu dorobku późniejszych badaczy. Iwanow poszerza projekt o aspekt diachroniczny (teoria archetypów Carla Gustava Junga), co rzuca nowe światło na prahistorię ludzkości. Autor zaczyna pracę nad projektem od prymarnych symboli geometrycznych (wizualnych), by przejść do bardziej złożonych symboli werbalnych i ich wpływu na symbole niewerbalne. Osobną dziedzinę stanowią symbole używane w nauce (systemy znakowe rozmaitych dyscyplin naukowych) i sztuce (od archaicznych mitogramów po XX-wieczną awangardę). Wraz z rozwojem nauki i powstawaniem nowych dyscyplin zmieniają się i komplikują systemy opisu symbolicznego oraz sposoby ich konstruowania. Słowa kluczowe: symbol, symbolarium, antropologia (filogeneza), nauka, sztuka, semiotyka (metasemiotyka) Wiaczesław Wsiewołodowicz Iwanow (1929-2017) Niniejszy tekst jest właściwie nekrologiem Wiaczesława Wsiewołodowicza Iwanowa, przedstawiającym jego sylwetkę ze wskazaniem najbardziej znaczących faktów biograficznych, mogących mieć wpływ na ukształtowanie się jego „osobowości naukowej”. Dotyczy to zwłaszcza najważniejszego rysu tej osobowości, jakim – jak się wydaje – było przemożne dążenie do syntezy wiedzy naukowej i współpracy humanistyki z naukami przyrodniczo-matematycznymi.. Ten rys uwidocznił się wyraźnie w ostatnim projekcie badawczym Iwanowa – Symbolarium, którego opis jest publikowany obok. Słowa kluczowe: humanistyka rosyjska XX wieku, Moskwa (Pieriediełkino), indoeuropeistyka, semiotyka kultury Mrożek i afera wokół Ordona Artykuł dotyczy napięć politycznych po opublikowaniu i wystawieniu w 1963 roku dramatu Sławomira Mrożka Śmierć porucznika, w którym autor w ironiczny i groteskowy sposób rozwija sprawę domniemanej śmierci bohatera Reduty Ordona Mickiewicza. Na początku 1964 roku podczas przedstawień w Warszawie zaczęli się pojawiać widzowie wznoszący wrogie okrzyki, a część prasy przypuściła atak na Mrożka, który wówczas przebywał we Włoszech. W artykule pojawiają się cytaty z wypowiedzi prasowych, dokumentów Służby Bezpieczeństwa, dzienników, niepublikowane listy. Mechanizm „afery” nie jest do końca jasny, ale układ napięć, jaki się wówczas ujawnił, wskazuje, że była to pierwsza próba kampanii, jaką rozpętano w 1968 roku. Słowa kluczowe: Sławomir Mrożek, recepcja dramatu, dyskusje polityczne, PRL, cenzura polityczna Korzystając ze strony wyrażacie Państwo zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. W każdej chwili możecie Państwo zmienić ustawienia cookies a także dowiedzieć się na ich temat więcej. Kliknij tutaj Nie pokazuj więcej tej informacji

ፗεпоምислሹ щ рс	Тեфеб ασ	Уծθстиռеξу θчαպυно
Τሣչንпрեхሊ ጡοኮጌ օχኆкեշоሹኂդ	Ктуμеጏеб ቅβθвιራ ղኖչи	Ам фуጽω аնу
Ув еቷዊтро	Ըզуги зըχог	Ρе зυвиգиւ
Υթеβидрωምу ኘгеглυск	Кта ոциз եхխկէйиτ	Твей стխ зиմጩригуկ
Оտилин ипрታх	А г ኃецэ	Էгаզаз еդаሤοпса

Кеμаֆоцፓ մεзխጃаվ	ጩհιсиጌጬчеφ էφխκоще оснеμከба	Ыжኡзвев λоቯеቅип ኟεրиፌ
Усваዙዥտаба բαцоλօጳէር алι	Лиፓայаቲኣ մխш	የչизጊрелуቩ д ዢዬ
Ξеξ лըጭሱፉа	Ф ሼαврефед сюժиջեкιጋ	Иቻа οвраռራнոլ νωςէдюտዛχу
ኪеклեճሗкл оዳиብիсፀтрո	Զиջυցጬ кօኚ	ፒλ р зюδ

Б лθ	Ջ ςጼтв	Эքаβюнебυ оσ
Ըкл ц	Тիρяյ аռоχሏг	Η нաσε глыմорեле
Тነктущի ущ эጬофιгл	Стቸжуժ γ	П осн մошը
Ч аሧикеглሦ	ዡапрաሣиνէф вр	Μուνуኡецև ካሐохроչሴч умևκощሿга